Modele matematyczne są silnikami gospodarki cyfrowej. Stanowią o potencjale ekonomicznym i sile społeczeństw. Są pożyteczne i generują innowacje. Matematyka zadomowiła się w naszej ludzkiej egzystencji. Ale faktem jest, że algorytmy są w stanie przesiewać dane i namierzać ludzi. Zasilane matematyką aplikacje mogą stanowić – wg sformułowania Kathy O’Neil – Broń Matematycznej Zagłady /Beemzet/.
Decyduje dobór celów, którego dokonują osoby projektujące modele. Istoty ludzkie są zaś omylne bądź interesowne. Dlatego algorytmy konstruowane są w taki sposób, by osiągnąć największą skuteczność i rentowność. Zgodnie z podstawowym kanonem kapitalizmu, bez względu na jego wersję. Z punktu widzenia właścicieli przedsiębiorstwa optymalizacja kosztów, maksymalizacja wartości – to wiodące zasady, od których nie da się „poluzować”. Kiedy reżyserowaniem pracy zajmuje się oprogramowanie, każda minuta powinna być zajęta. Kiedy program tego zażąda, pracownik musi być w dyspozycji, gotowy do działania. Beemzety przesiewają wnioski kandydatów do pracy, część z nich odrzucają, jeszcze większą liczbę ignorują. Szaleńczo nieregularne grafiki pracy stają się coraz powszechniejsze, szczególnie na nisko opłacanych stanowiskach. Sumaryczny efekt – to zwiększanie nierówności i społecznych dystansów.
Świat danych rozrasta się. Każdy z nas produkuje mnóstwo informacji dotyczących naszego życia. Poniekąd zastawiamy pułapki na samych siebie. Internet ma nas wszystkich pogrupowanych w odpowiednich przegródkach, według kręgów znajomych, preferencji konsumenckich, poglądów politycznych. Niemal wszyscy jesteśmy podłączeni, niemal wszyscy korzystamy z Facebooka i Google’a. Korporacje i politycy mają ułatwione zadanie. Mogą ze swoją ofertą trafiać do dokładnie sprofilowanego odbiorcy. Nikt nie wie, jaka dokładnie jest skala tego zjawiska. Ale istnieje wiedza, że takie manipulacje nie tylko są możliwe. Występują realnie.
P.S. Inspiracją wpisu jest książka Kathy O’Neil: Broń matematycznej zagłady. Jak algorytmy zwiększają nierówności i zagrażają demokracji. PWN, Warszawa 2017
Leave a Reply