Sieć wzajemnych relacji łączących jednostki w rozmaite zbiorowości społeczne. Elementy o różnym stopniu złożoności. Ogół stosunków, połączeń, zależności, instytucji i środków kontroli społecznej spajających ludzi w zbiorowości. Na więź społeczną składają się wzajemne styczności /przestrzenne, psychiczne, społeczne/, wzajemne oddziaływania, wzory działań społecznych, relacje społeczne, zależności społeczne, instytucje. Poddane kontroli społecznej oraz wartościom kulturowym tworzą organizacje społeczne.
Styczności przestrzenne – lokalizacja innych w przestrzeni, uświadomienie ich obecności; styczności psychiczne – ich podłożem jest zainteresowanie z uwzględnieniem różnych świadomych bądź nieświadomych potrzeb; styczności społeczne – układy, złożone przynajmniej z dwóch jednostek oraz wartości, przedmiotu, czynności jako elementu pośredniczącego. Są stałym elementem życia zbiorowego. Występują w różnych postaciach, mają wiele odmian.
Wzajemne oddziaływania – układ czynności zmierzających do modyfikacji działań, zachowań innych jednostek bądź grupy. Zbiorowości społeczne są rozmaitymi wariantami krystalizacji wzajemnych oddziaływań. Poprzez aktywności swoich członków zbiorowości społeczne powstają, rozwijają się, trwają, rekonstruują się bądź ulegają rozkładowi. W codziennej praktyce mamy do czynienia z narzędziami, metodami i efektami wzajemnych oddziaływań.
Wzory działań społecznych – czyli określone, najczęściej występujące standardy zachowań w relacjach wzajemnych. Ich przykłady to m.in.: naśladowanie, podporządkowanie, wychowanie, przodownictwo, represja, agresja, samoobrona, bunt, kompromis. Okazuje się, że na co dzień posługujemy się stałymi, powszechnymi wzorami. Nie konwencjonalne oddziaływania stanowią istotną mniejszość, jeśli nie są rzadkością.
Relacje społeczne. Kluczowy aspekt więzi społecznej. Porządkują wzajemne oddziaływania, systematyzują, organizują i zapewniają ciągłość życia społecznego. Jest to układ zawierający: 1/ co najmniej dwie jednostki; 2/ łącznik, czyli element pośredniczący w ich wzajemnych relacjach /okoliczność, sytuacja, postawa, przedmiot, interes/; 3/ układ powinności i obowiązków, czyli unormowanych czynności wzajemnych.
Zależności społeczne. Stany rzeczy zachodzące między zjawiskami i faktami społecznymi o charakterze przyczynowym, funkcjonalnym, strukturalnym bądź intencjonalnym. Zachodzą między jednostkami zbiorowości, wynikają ze świadomych oddziaływań ludzi na siebie jako jej członków. Są ważnym aspektem relacji społecznych.
Instytucje społeczne. Rozmaite definicje. Dla przykładu dwie. 1/ Formy organizacyjne zespołu czynności wykonywanych przez niektórych członków grupy w imieniu całości. 2/ Zespół urządzeń materialnych i środków działania pozwalających niektórym członkom grupy na wykonywanie publicznych funkcji mających na celu zaspokajanie potrzeb i regulowanie czynności grupy.
Kontrola społeczna. Zestaw miar, sugestii, sposobów przekonywania, nakazów i zakazów, system perswazji i nacisku, sankcji a także sposoby wyrażania uznania, wyróżniania i nagród, dzięki którym działania jednostek oraz różnych zbiorowości doprowadzone zostają do zgodności z przyjętymi wzorami działania oraz przyjętymi kryteriami wartości. Dzięki kontroli społecznej uzyskujemy pewien stopień konformizmu niezbędny do działania jednostek w postaci zintegrowanej zbiorowości.
Szerzej: Jan Szczepański: Elementarne pojęcia socjologii
Leave a Reply