Światowe finanse

Waluty wymienialne. Waluty niewymienialne. Pieniądz międzynarodowy. Pieniądz krajowy. Światowy pieniądz rozliczeniowy. Kryterium: konwencja. Umowa. Tak ustalono i funkcjonuje. Brak odniesienia do trwałej wartości, podstawy, jaką przez wiele lat było złoto. Okazuje się, że pieniądze można dodrukować. Wyemitować. Wykreować. Sfera finansów oderwała się od sfery gospodarczej. Pieniądza jest za dużo w relacji do jego klasycznej funkcji. Zbyt wiele transakcji i produktów wymknęło się kontroli. 

Niezbędne stają się rozstrzygnięcia w skali światowej. Poziom analizy zawężony do Stanów Zjednoczonych i Unii Europejskiej  sprowadzający się do określenia i uzgodnienia wewnętrznych parametrów regulacji – już od dawna nie wystarcza. Nowy, światowy ład instytucjonalny dotyczący samych podstaw funkcjonowania systemu finansowego – to konieczność. Ale jaki kształt przybierze to swoiste „nowe Bretton Woods”? Czy będzie efektem racjonalnego konsensusu najsilniejszych ekonomicznie? Czy raczej wypadkową niekontrolowanych zderzeń interesów i sekwencji próby sił pomiędzy największymi graczami? Kontynuacja aktualnego stanu rzeczy może okazać się bardzo trudna. Podejmowane przedsięwzięcia po załamaniu z lat 2007-2009 w niewielkim stopniu zmodyfikowany obowiązujący dotychczas system finansowy świata. Wielu twierdzi, że jest nawet gorzej, niż było. Nadwyżka wolumenu pieniądza, zagrożenia inflacyjne i wojny walutowe są w zasięgu reki. Poza rozstrzygnięciami na poziomie ogólnym funkcjonują realia, których mechanizmy nie odbiegają od tych, które legły u podstaw aktualnego kryzysu. Eliminacja /zakaz/ najbardziej niebezpiecznych /ryzykownych/ produktów finansowych opartych o standardy kasyna gry a nie realnej gospodarki to – pierwszy krok międzynarodowych regulacji na poziomie rozwiązań szczegółowych. Problem ryzyka nie jest specjalnie brany pod uwagę. W sytuacji radykalnego przekroczenia bariery zdrowego rozsądku można skorzystać z zasobów państwa poprzez jakiś korzystny dla „ryzykanta” mechanizm transferu  płynności. Następuje dopływ środków finansowych w wysokości umożliwiającej dalsze istnienie organizacji oraz kontynuację dotychczasowych bądź rozwój nowych interesów. Im większe ryzyko i potencjalnie większe straty, tym większa szansa na pomoc. Jedynie drobni i średni ryzykanci nic nie dostaną. Za małe wpływy. Za słabe znaczenie. Zbyt niska pozycja.   

Konieczne staje się przyspieszenie analiz i działań w zakresie zbudowania i wdrożenia nowego ładu finansowego. Najważniejszy problem światowych finansów to zasadność dalszego trwania systemu pieniądza konwencjonalnego. Czterdzieści lat jego funkcjonowania – czyli od momentu ostatecznego zerwania z ustaleniami z Bretton Woods – powinno wystarczyć na sformułowanie klarownych stanowisk. Jeżeli żadną miarą nie jest możliwe w jakiejkolwiek formie powrócenie do parytetu złota, to w jakim kierunku i w jakim gronie modyfikować system pieniądza konwencjonalnego? Na forum G-20? Pomiędzy ukształtowanymi regionalnie interesami państw? Może łatwiej w grupie: USA, BRICS, Unia Europejska? Jakie rozwiązanie w miejsce dominującego dotychczas dolara? Kilka równorzędnych walut regionalnych o zasięgu światowym czy raczej opcja na Centralny Bank Światowy i emisję nowej waluty? Kto posprząta po istniejącym i postępującym światowym bałaganie finansowym? Zapewne okres dochodzenia do nowych rozwiązań nie będzie łatwy. Możliwości dolara jako podstawowej rezerwy walutowej i  rozliczeniowej współczesnego świata kończą się. Jego wartość stopniowo schodzi do zera. W momencie, kiedy to się stanie, nie będzie już wyjścia. Trzeba będzie zacząć od nowa. Dolarowy dług zniknie. Podobnie jak oszczędności i wierzytelności. Gospodarka światowa i rozliczenia międzynarodowe będą potrzebowały rozwiązań.