Postać państwa idealnego. Normatywna teoria państwa najlepszego, skonstruowana wedle idei dobra i sprawiedliwości. Funkcjonuje na zasadzie uniwersalnej, ze wspólnym celem obowiązującym wszystkich. Części państwa muszą zależeć od całości, która działa jak spójny organizm zapewniający ład. Państwo oparte jest na mądrości i wiedzy. Aby dobro czynić, trzeba je znać. Państwem powinni kierować najmądrzejsi, przedstawiciele największej wiedzy, czyli – zdaniem Platona – filozofowie. Struktura społeczna o charakterze stanowym. Rządzący to czyste złoto, wojsko /strażnicy/ to srebro, a rolnicy i rzemieślnicy to brąz i żelazo. Różne kasty różniące się godnością i cnotami. Rządzący i żołnierze mają stanowić coś na wzór zakonu. Nie powinni myśleć o własnych interesach i potrzebach. Dobrobyt nie stanowi szczęścia, więc kasty naczelne nie będą go potrzebowały. Szczęśliwa ma być całość państwa, a nie poszczególne jego części /kasty/. Jedynie w szczęśliwym państwie może zaistnieć sprawiedliwość. Aby idealny ustrój mógł trwać, strażnicy muszą pilnować, żeby obywatele nie popadali w nędzę lub żeby się zbytnio nie wzbogacili. Bogactwo rozleniwia, a nędza rodzi zbrodnię. Pro państwowa postawa elity musi być trwała, a przekonania niezłomne. Super ważna rzecz to wychowanie młodzieży – fizyczne i duchowe. Pojawia się także idea wspólności kobiet i dzieci, zniesienie instytucji małżeństwa i praw rodzicielskich. Żadna matka nie powinna wiedzieć, które dziecko jest jej. Państwo wychowuje. Następuje zniesienie tradycyjnej rodziny. Tego rodzaju przekształcenie rodziny ma zapewnić spoistość państwu. Państwo zmieni się w jedną wielką rodzinę. Ale także zrównanie kobiet i mężczyzn w zajęciach publicznych i kształceniu. Udostępnienie kobietom stanowisk publicznych. Zniesienie własności prywatnej. Zamysły iście rewolucyjne, bo łamiące dotychczasowe tradycje, normy i prawa. Wszelkie przedstawione zamysły dotyczą elity, rządzących i strażników. Niższymi warstwami specjalnie się nie interesuje, niższych warstw idealizacje Platona nie dotyczą. Własność prywatna i dotychczasowe życie rodzinne mogą dalej istnieć. Platona interesuje nowy układ zapewniający państwu trwałą spójność, obronę zewnętrzną i wewnętrzną. Wyrugowanie własności prywatnej i tradycyjnej rodziny miałoby wyeliminować wszelkie spory pomiędzy strażnikami. Na wszelki wypadek trzeba jednak strażników odpowiednio wychować. Trzeba ich przekonać, że pieniądze to coś poniżej ich godności. Ale także kontrolować, by po cichu nie gromadzili skarbów, co zwykle zaostrza chciwość ludzką.
Szerzej – Platon: Państwo
Leave a Reply